"MAGTYMGULY,SÖZLÄR TİLİ TÜRKMENİN!"

MAGTYMGULY PYRAGY

"DİL RUHY BAYLYGYMYZYN İN ESASY SÜTÜNİDİR!"

SAPARMYRAT TÜRKMENBAŞY

  T Ü R KM E N Ç E      Ö W R E N Ŭ Ä R İ S ! 

D

ili

E

debiŭaty

R

uhy

S

ungaty

A

rassadyr

T

ürkmeniò

 

Türkmençe dersi programmalaşdyran we tayyarlan Ankara uniwersitetinin

türkmen dili we edebiyaty mugallymy               : Doç. Dr. Berdi Saryyew

Tehniki taydan enjamlaşdyran                          : Dr. Farzad Marjani  

Dersin materiallaryny  yygnamaga kömek beren:Gülälek Saryyewa

we bezeg işlerine yakyndan kömekçi               :  Bägül Saryyewa  

dersat.turkmens.net

turkmenje.turkmens.net

azasydyr


 

Essalawmaleykim, hormatly türkmen dilinin müşdaklary!  

Bizin "Türkmençe öwrenyäris!" sahipamyza  hoş geldiniz!

 

Könüller, yürekler bir bolup başlar,

Tartsa yygyn, erär topraklar, daşlar,

Bir suprada tayyar kylynsa aşlar,

Göteriler ol ykbaly, türkmenin.

 

Serhoş bolup çykar, jiger daglanmaz,

Daşlary syndyrar, yoly baglanmaz,

Gözüm gayra düşmez, könül eglenmez,

MAGTYMGULY, SÖZLÄR TİLİ TÜRKMENİN.

 

Türkmenler baglasa, bir yere bili,

Gurudar Gulzumy, deryäyy Nili,

Teke, yomut, göklen, yazyr, alili,

Bir döwlete gulluk etsek bäşimiz!

 

Magtymguly Pyragy

 

 "Türkmenler-  oguzlardyr". Bu düşündiriş Mahmyt Kaşgarlynyn  "Diwany lugat-it-türk" diyen dünyä belli sözlüginden alyndy(III,412-8). Gurluşy tayyndan in kiçi at sözlemi,manydyr mazmuny babatdan  in uly habar sözlemi. Sözlemin  habary oguzlar,eyesi-türkmenler.Sözlemden çen tutsan, türkmenlerin oguzlardygyny mesana-mälim habar beryär. Başgaça muna häzirlikçe ilkinji türkmen kimligi . Oguz kimligi hem diyip bileris. Özüm türkmen bolanym üçin, bir türkmen dilçisi bolnym üçin beyik sözlükçinin şeyle kiçijik , emma resmi we taryhy taydan uly sözlemine özümde bar bolan bary baylygymy bermäge borçludyryn. Oguz hanyn altyn yayynyn tapylan yeri bolan "Oguz yurdunda" - Garaşsyz Baky Bitarap Türkmenistan döwletinde yaşayan her bir türkmen şeyle kabul eder. Oguz han sypat uly türkmen serdary  Beyik Saparmyrat Türkmenbaşynyn yolbaşçylygynda bu gün Garaşsyz Türkmenistanda gadymy atamyz Oguz hanyn milli we medeni mirasy döwrebap dikeldilyär. Çünki bu miras bize galan we bizden sonkulara, asla arasy üzülmeyän yedi arkamyza galjak  mirasdyr. Bu mirasy aslynda yigrimi dört agtykly atamyz Oguz han hut öz dili bilen,hut öz eli bilen yer yüzünde agdyklyk etsin diyip öz türkmen asylly agtyklaryna  paylamanmydy, näme?!

Türkmen "Dile geldi,bile geldi" diyyändir. Şonun üçin türkmen şahyry, türkmen  oguznamaçylyk däbinin ussat halypasy Nurmuhammet Andalybyn dile gelen şu setirlerini yatlamaklygy yerlikli gördüm:

"Atasy akyl, enesi nakyl, bir gyz dogulmyş, yigrimi dört şekil"

Başy yrymly, sony yorumly, ortasy yomly oguz-türkmen dilini ulan-da, ber habaryny. Bu setirler tarapdan akylly atamyz Oguz hanyn agtyklaryna paylap beren yigrimi dört sany tagmasyny yatladyan bolsa, ikinji bir tarapdan, şol tagmalar esasynda döredilen gadymy oguz-türkmen dilini, onun 24 sany tagmadan ybarat bolan elipbiyini anladyar. Şol elipbiyin sekiz sanysy çekimli harp, uzynly-gysgaly görnüşi bilen on alty sany çekimli sesdir. Çekimsiz sesleri hem on alty sanydyr. Ynha, muna gadym oguz-türkmen dilindäki ses tayyndan nusga alarly denlik diyerler. Dilçi bolsan, goluny çerme-de, güyjüni görkezmek üçin giriber gadym oguz-türkmen dilinin bir çetinden. Aç syrly setirleri. Yöne şuny hem yatladayyn, türkmenlerde "Oguzyn syryny türkmen açar, türkmeninkini- oguz.Ikisinden bihabar, göçümini ters göçer" diyen bir durnukly anlatma-ha bardyr.

 

Türkmençe öwrenŭäris!” atly dersiò umumy m a k s a t n a m a s y:

 

SES BILIMI-FONETIKA boŭunça mowzuglar:

 

1.Türkmen diliniò elipbiŭi.

2.Çekimlileriò häsiŭetnamasy.

3.Çekimsizleriò häsiŭetnamasy.

4.Uzynlyklar:birinji(kök) we ikinji uzynlyk.

5.Çekimlileriò topara bölünişi

6.Çekimsizleriò topara bölünişi.

7.Çekimlileriò sazlaşygy(singarmonizm).

8.Çekimsizleriò meòzeşmegi(assimiliŭasyŭasy).

9.Çekimlileriò we çekimsizleriò düşmegi.

10.Bogun we bogun galyplary.

11.Basym we söz manysyna edŭän täsiri.

12.Ses bilimi bilen baglanyşykly terminler.

13.Ses bilimine degişli edebiŭatlar.