1-NJİ SAPAK (UNIT 1)
GEPLEŞİK (CONVERSATION)
SALAMLAŞMAK
Not: Sözleýji -(S), diňleýji-(D). Sözler köplenç gepleşik üçin geçerlidir,ýazuw
üçin ýörginli däldir.
Türkmençe salamlaşmada iň köp ulanylýan sözleriň
husgalary:
S: Salam!
D: Salam!
S: Salawmaleýkim!
D:Waleýkim!
S:Essalawmaleýkim!
D:Waleýkimessalam!
1.Tanyş we ýaşy özünden has uly
bolan diňleýjä berilýän salam:
S: Essalawmaleýkim! (ýaş kiçi aýdýar)
D: Waleýkimessalam! (ýaşy uly jogap berýär)
Nusgalar:
S:Essalawmaleýkim,Serdar aga!
D:Waleýkimessalam,Çaryýar
jan!
S: Serdar
aga,essalawmaleýkim!
D: Çaryýar
jan,waleýkimessalam!
S: Essalawmaleýkim,Atagelli aga ! (ýaş kiçi)
D:
Saglykmy,Çaryýar jan?Gurgunmyň?
S: Essalawmaleýkim,Atagelli aga ! (ýaş kiçi)
D:Amallykmy,saglykmy,inim?
S: Essalawmaleýkim,Atagelli aga ! (ýaş kiçi)
D:Saglykmy,mallykmy(amanlykmy),inim !
S: Essalawmaleýkim,Bibi gelneje!
D: Aleýkimessalam,Aman jan!
S: Bibi gelneje ,
essalawmaleýkim!
D: Aman jan , aleýkimessalam!
Eserden nusgalar:Meret onuň işigine baryp:- Salawmaleýkim!-diýdi.Tamyň
gapysynda ýazylan keçäniň üstünde tirsegi
ýassykly,keserip,çaý içip oturan Nurgeldi:-Waleýkim, gel,Meret jan!Düşek üstünden
otur!-diýip,dikeldi-de, ýassygy Merede garşy oklady.(Agahan Durdyýew)
Annaguly aňyrdan başy papakly,egni harby geýimli,aýagy
ädikli,gapdaly gylyçly ýylgyryp geldi-de, salam
berdi.Mergen aga:
-Saglykmy,Annaguly,amanlykmy?Tüweleme,sen-ä
adam bolaýypsyň! Hakyt bolýar,örän gowy-diýip
tassyklady.
-Saglyk,Mergen aga!(Agahan Durdyýew)
S:Salam, eziz, çagalar!
D:
S: Salam, eziz, körpölör!
D:
S: Salam, mähriwan ýaşlar!
D:
S: Salam, hormotly okuwçulor!
D:
S: Salam, gadyrly myhmallar!
D:
S: Salam, gadyrly illeşler!
D:
S: Salam, hormotly owodoşlor!
D:
S: Salam,mähriwan pagtaçylar!
D:
S: Salam,mugollum!(mollum!)
D:
S: Salam, eziz esgerler!
D:
S: Salam,mähriwanym!(gadyrdanym,ezizim, eje janym, kaka jan, oglum,gyzym,söwör dossum....)
D:
S: Salam!
D: Salam!
S:Siz wilen tanyşmak mümkünmü?
D:Baş üssünö!(Elwetde...)
S:Meň adym Oguz.Siziň adyňyz?!
D:Maňa Ata
diýýärler(Meň adym
Ata)
S:Ata,men otuz ýaşymda.Siz näçe ýaşyňyzza?!
D:Men ýirgim mäşimde.
S:Ata,onno men size “sen” diýip
ýüzlensem moljok-da?!
D:Elwetde,Oguz,siz maňa “sen”
niýip ýüzleniň!Baş üssünö,men yrazy.
S:Ata,men mugollum,seň näme käriň bar?!
D:Men gurluşukçy.
S:Men Türkmenissally,sen nireli?
D:Men Türküýeli.Ankarada ýaşaýan.
S:Sen Türkmenissanna bolluňmy?!
D:Ýok,men Türkmenissana
gidip görmödüm.
S<>D,D<>S
S:Oguz,siz Türkiýä haçan gelliňiz?!
D:Men Türkiýä ötön ýyl gellim.
S:Ýaşamak üçün nirde
galýňyz?!
D:Men “Mollumlor öýünnö” ýaşaýan.
S:Nähili
Türkiýäni haladyňmy?!
D:Diýseň haladym,örän ajaýyp
ýurduňuz bar.Şäherleri owodon,özöm arassa.
Gepleşigi özbaşdak gaýtalamak üçin nusgalar:JOGAP BERİŇ!
S:Geliň,tanşalyň.Meniň(meň) adym
Berdi.Siziň adyňyz kim?
D:Meniň(meň) adym......................
S:Men Türkmenissanna dogullum.Siz nirede(nirde) dogulluňuz?
D:Men ...................... dogullum.
S:Meniň kärim mugollum.Siz näme işleýäňiz?!
D:Men
...................................... Men hem ................. çylyk(çilik)
edýän.
S:Siz näçe ýaşyňyzza? Men kyrk bäş ýaşymda.
D:Men............ ýaşýmda. Meň
................ ýaşym mar.
S:Siziň kakaňyz barmy?
Siziň kakaňyz bamy?
D:Hawa,meň kakam mar.Ýok,meň kakam ýok.Ol
....... ýylla ýogolly.
S:Siz nirde ýaşaýaňyz?Men Aşgawatda ýaşaýan.
D:Biz ................. ýaşaýas. Men ................. şäherinne ýaşaýan.
S:Siz türkmençe öwrönmök
isleýäňizmi?
D:Hawa,biz (men) türkmençe öwrönmök
isleýäs(isleýän).
S:Siz türkmençe salamlaşma dügünlerini
(düzgüllörni) bilýäňizmi?
D:Gynansak-da
doly bilemok.Ýöne bilmek
isleýän.
S:Türkmenler(türkmeller) örän edepli
salamlaşmagy halaýannyr.Özüňden ula
tanşu-nätanyş hökmän salam bermelisiň.Nädipmi? Eger ýaşuly bolso,onno hökmän şu sözlöri
aýtmaly:
S1.”Essalawmaleýkim!”
S2.”Essalawmaleýkim,ýaşuly!”
S3.”Ýaşuly,essalawmaleýkim!”
S4.”Salawmaleykim,ýaşuly!”
Eger ýaşuly size öň tanyş bolso,onno hökmän salamlaşmada oň adyny getiriň.Mysal üçün,şeýle nusgolor berip
bileris:
S1:”Ýusup aga,salawmaleýkim!”
S2:”Essalawmaleýkim,Sary aga!”
Ynha,şu berlen mysallardan birini
aýdyp, soňro iki eliň bilen görüşsöň ,türkmen
salamlaşmasy bilen aksakgallaň
göwnüni awlap bilersiňiz.
S:Ýene bir esasy zady
aýdaýyn.Eger bir öýö barsaňyz,öýüň içinne
hiç kim molmoso-da, şol
öýüň hormoty üçün oňo salam berseňiz,awraýňyz has
beýgeler.Muny ýaşullor
görsö,sizi diýseň edepli hasaplarla.Bu
bir gadymdan gelýän däp-dessurydyr,türkmenleň.
Türkmen ýaşulsy köplenç nätanyş çagalara ýa-da ady ýadyna düşmedik wagty “köşök,köşögüm,guzym,balam, çagam,iner,inerim,bally,baljan,adyňdan aýlanaýyn,döneýin.......” ýaly birnäçe süýjü sözlöri
ulonýar.Bu sylanyşygyň iki taraplydygny
görközýär.
S:Arma!Armaň!Armaweri!Armaweriň!Arma-da!Armaň-da!
D:Bar bol!Bar
boluň!Bar bolaweri!Bar bolaweriň!
Mysallar:-Armaweri,Meret
han!-diýdi.Meret kätmenini elinde saklap:
-Bar bol,Mämmet jan,özüň arma-da?
-Bar bol!-diýdi(Agahan
Durdyýew)
-Armaweri,Meret jan,işler bilen
nädýärsiň?-diýip,söz açdy.
-Bar bol,işler bilen hem häli
aldym-da,şindi aldymdyr(Agahan Durdyýew)